Basit bir şekilde LPG sistemleri nasıl çalıştığına bakacak olursak LPG aslında sıvılaştırılmış petrol gazı anlamına gelir. Yani gaz halindedir ama yüksek basınç altında sıkıştırılarak sıvı hale geçebilir. Bu sayede de aynı hacmi daha fazla LPG sığdırmış olursunuz. Piyasada genellikle sıralı sistemler ve sıvı sistemler diye iki çeşit var. Klasik daha çoğu arabada bulunan sıralı sistemlerde ise emme manifoldu delinerek buralara yeni enjektörler takılıyor.
LPG ve tankta bulunan sıvı haldeki LPG gaz haline çevriliyor arkasından bu Enjektörler vasıtasıyla emme manifolduna gönderiliyor. Çalışma şekli aynı Port enjeks yönteminde olduğu gibidir. Fabrika çıkışı Port enjeksiyonlu arabalar nasıl çalışıyorsan bu da onun gibi çalışıyordur. Emme manifolduna gaz göndererek orada hava ile karışması sağlanıyor ve daha sonra silindirin içine karışım çekiliyor ve arkasından patlama gerçekleşiyor.
Öncelikle yakıt olarak LPG nin özelliklerine bakacak olursak genellikle insanlar internette; sürekli LPG kuru bir yakıttır motoru kurutur, kuru bir yakıt diye tabir edilmektedir ama bu yanlıştır. Kelime anlamıyla kuru yakıt katı yakıtlar için kullanılır. Örneğin kömür bir kuru yakıttır ama LPG değildir. Bu sanıyorum ki sanayiden çıkma biterim ama yanlış kullanıyor. Orada denmek istenilen asıl benzinli birlikte içine bazı katkılar konur motoru koruması açısından, bunlar hafif yağlayıcı özelliği olan ve motoru korumaya yönelik katkılardadır.
Aynı zamanda Port enjeksiyonlu arabalarda benzin gönderildiği zaman o sıvı halden gaz haline geçerken hem çevresini soğutur hem de Valflerin arkasından gönderildiği için hafif bir yağlayıcı etkisi vardır. LPG de bu olmadığı için buna kuru yakıt şeklinde tabir ediyorlar. Dermek istenen şey farklıdır. Ancak kuru yakıt dediğim gibi katı yakıtlar için kullanılan bir tabirdir. Yani LPG motoru kurutmaz. Ama o benzindeki koruyucu katkıları olmadığı için o etkiler daha azdır. Diğer yandan birazdan çevreci bir yakıt diyebiliriz; özellikle karbon emisyonları açısından biraz daha azdır. Ancak Noks Emisyonları da daha yüksektir.
Bunun haricinde LPG yüksek oktanlı bir yakıttır standart pompa benzin 95 Oktan iken aldığınız LPG 107 – 108 Oktan’lar civarındadır. Yaz kış kompozisyonları farklı olduğu için bu oran biraz değişir ama genellikle 100 Oktan’ın üstündedir. 105’in Altına da kolay kolay düşmez. Tabii ki en büyük avantajı insanlar için ekonomik bir yakıt oluşu. Aslında yakıt tüketimine baktığımız zaman LPG’li bir araç benzinden daha fazla yakıt tüketir yani sağda solda duyarsınız.
Benim araba işte benzinliyken 10 litre yakıyordu, LPG’ye geçtim 13 litre yakıyor falan gibi duyarsınız. Evet, bir miktar daha fazla yakar. Bunun sebebi litre bazında baktığımız zaman, LPG benzine kıyasla daha az enerjiye sahip olmasıdır. LPG’nin litresinde yaklaşık 24 megajul enerji bulunurken benzinde bu 32 megajul civarıdır. Yani arada yaklaşık %30 gibi bir fark var.
Bu araba %30 fazla yakıyor muhabbeti de buradan geliyor. Aslında yani arabayı götürmek için kullanmanız gereken enerji sabit ama LPG’de litre bazında daha az olduğu için %30 daha fazla LPG kullanıyorsunuz. Bu da işte 10 litre yerine 13 litre yaktım hesabına yaklaşık olarak denk geliyor. Bir diğer dezavantajı ise LPG genellikle araçların performansını düşürür. İnsanların en çok yakındığı şeydir. Bunun sebebi, daha az enerjiye sahip olması ve gaz halinde olduğu için çok daha fazla yer kaplaması.
Bu da şu anlama geliyor: Siz silindirin içine hava geçerken aynı zamanda gazı da çektiğiniz için bu gaz halindeki LPG havanın yerini alıyor. Benzine baktığınızda masrafı çok daha yoğun olduğu için ve çok daha az yer kapladığı için aynı miktarda aynı enerjiyi sağlayan, onda böyle bir soruda olmazken LPG yer kapladığı için motorun volümetrik verimini düşürüyor. Yani alabileceği maksimum hava daha az oluyor çünkü biraz onun yerini kaplıyor.
LPG Motora Zarar Verir Mi?
Buradaki performans kesikliği ve düşüklüğü aslında yüksek sıkıştırma oranına çıkarak kompanze edilebilir. Çünkü yüksek oktanlı bir yakıt olduğu için daha yüksek sıkıştırma oranlarına çıkıp bu performans düşüklüğüne elemine edebilirsiniz. Araba çekmiyor derseniz, O zaman sıkıştırma oranı nasıl arttırırım diyecek arkadaşlar için Maalesef bu çok uygulanabilir bir şey değil. Motorun yeniden tasarlanması krank milinin kollarını uzatılması gerekiyor. Bu da günlük kullanım için çok uygulanabilir bir çözüm değil, Çünkü oldukça maliyetli ve sıfırdan tasarlanması gerekiyor. Performans düşüklüğüne neden olan bir diğer sebepte LPG’nin yanına hızının biraz daha düşük oluşu. Yani benzin çok daha hızlı bir şekilde yanarken LPG daha yavaş yanıyor.
Bu yüzden de avans ayarı tam tutmuyor biraz daha geri alınması gerekiyor. Bu da performansa yine olumsuz etki eden sebeplerden bir tanesidir. Bir diğer özelliği ise; yüksek yalnız sıcaklığına sahip olması. Benzine göre çok daha fazla sıcak ortamda yapması gerekir. Çevresini daha çok ısıtması motorunu hararetinin artması anlamına geliyor. İçeride oluşan Yüksek sıcaklıkta en dayanıksız parçaların erimesini kırılmasına neden oluyor. Burada en çok görülen sıkıntılar da sübapların erimesi ya da kırılmasıdır. Çoğu otomobil üreticisi artık hafifletmeye gitmek açısından daha hafif olacak alaşımlar kullanıyor ve bunların erime sıcaklıkları da eski nesil çelik cevaplara göre oldukça düşüktür. O yüzden bu yüksek sıcaklıkta çalışan LPG o en zayıf nokta olan sübapların erimesine neden oluyor.
O yüzden eğer arabanıza uygulamayı düşünüyorsanız önce sıkıntı yaşayanlar var mı araştırmakta fayda var. LPG yüksek oktanlı bir yakıttır ve yüksek basınçlı daha iyi çalışacaktır. Bunu atmosferik arabalarda uygulamaya dökmek zor olurken, aslında Turbo araçlar LPG biraz daha uyumlu diyebiliriz. Özellikle bu yeni çıkan yeni nesil sıvı LPG sistemleri ile anlattığım sistemden farklı olarak arabanın kendi enjektörleri kullanılarak LPG sıvı bir şekilde silindirin içine gönderiliyor.
Turbolar da atmosferiklere göre daha yüksek basınç altında çalıştığı için sıkıştırma oranları düşük ama Turbo sayesinde daha yüksek basınçlara çıktığı için aslında LPG burada biraz daha avantaja dönüşüyor ve bu yeni nesil sistemler Turbo otomobillerde kullanıldığı zaman Performans düşüklüğü hissedilemez derecede az oluyor. Yine çok az bir kayıp oluyor ama eski nesil atmosferiklere göre oldukça az ve neredeyse fark edilemez düzeyde oluyor. Ancak bu sistemlerin ve fiyatları ötekilere nazaran oldukça pahalı. Yaklaşık dört dört buçuk katı fiyatları var.
Ancak doğru şekilde kullanıldığı zaman, genel algının aksine Turbo otomobillerde daha düzgün bir şekilde çalışabilir. Ama tabii ki bu dediklerinin hepsi uygulanır doğru bir yerde düzgün ekipmanlar kullanarak yaptığınız sürece olurken yapılan işçilik kötüyse buna yapacak bir şey yok, her türlü performans kaybı ve daha fazla sıkıntı ile karşılaşabilirsiniz.
