Gümüş, altın ve bakırdan sonra keşfedilmesi ile birlikte pek çok alanda kullanımına başvurulan elementler arasında yer almaktadır. Bu anlamda hem sektörel hem de finansal olarak gümüş kullanımının günümüzde önemli bir yer tuttuğu gözlemlenmektedir. İlk olarak Romalılar tarafından saf halde işlendiği iddia edilen gümüş, günümüzde daha karışık ve saf olmayan ürünlerden elde edilmektedir.
Gümüş Nedir?
Gümüş; simgesi Ag olan, altından sonraki en değerli element olarak bilinen, fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeni ile pek çok alanda kullanımına başvurulan bir elementtir. Gümüş türleri sertlik bakımından altın ile bakır türleri arasında yer almaktadırlar. Aynı zamanda gümüş, doğadan çıkarılan metaller arasında en beyaz kalan metal olarak bilinmektedir.
Gümüşün soy metaller grubunda yer aldığı ve dolayısıyla doğada serbest halde bulunması zor bir element olduğu bilinmektedir. Değerli elementler sınıfı arasında yer alan gümüş, birçok alanda tercih edilmekte olup havadan etkilenmemekte ve toprak üzerinde kullanılabilmektedir. Gümüş nadir de olsa doğa da tek başına bulunabildiği gibi altın ya da bakır gibi elementler ile birlikte de bulunabilmektedir.
Beyaz renkte ve parlak yapıda olan gümüş, işlenmesi ile birlikte yeteri kadar parlaklık kazandırılarak yansıtma özelliği kuvvetlendirilmektedir. Bu anlamda gümüş kullanımı, kazandırılan yansıtma özelliği sayesinde optik ayna üretiminde dahi kendine yer bulabilmektedir.
Gümüşün dövülerek işlenmesi sonrasında tel haline getirilebildiği ve ısıyı, elektriği iletmesi ile birlikte elektrik alanında sıkça kullanıldığı bilinmektedir. Gümüşün bu alan dışında hediyelik eşyaların yapımı, sanayi gibi pek çok dalda kullanımına rastlanmaktadır
Gümüş Nasıl Bulunmuştur?
Gümüşün ilk olarak Romalılar tarafından işlendiği bilinmektedir. Gümüşün çok eski zamanlarda çıkarılmasının çok zor gerçekleştiği ve yer yüzünde dağınık bir şekilde az miktarda bulunduğu bilinmekteydi. Gümüşün saf halden çok, altın, bakır, civa gibi elementlerin içerisinde bulunduğu görülmekte olup daha çok bu elementlerin içerisinden çıkarıldığı bilinmektedir.
Gümüş Üretimi Nasıl Gerçekleşir?
Gümüş, bazı yöntemler yardımı ile diğer cevherlerden ayrılmaktadır. Bu yöntemler arasında en eski olan, kurşun ile karıştırma yöntemi olarak bilinmektedir. Kurşun ile karıştırılan gümüş, bir ocakta eritilmekte ve kurşun ile ayrıştırılmaktadır.
Gümüş üretimi içinde yer alan bir diğer yöntemin amalgama yöntemi olduğu bilinmektedir. Bu yöntemde, gümüş cevherlerinin çamur kıvamına getirilmesinin ardından civa ve tuz ile karıştırılması yer almaktadır. Bu uygulamaların ardından gümüşün elde edildiği görülmektedir. Bir başka gümüş elde etme yöntemi ise, siyanat yöntemidir. Bu yöntemlerin uygulanması ile elde edilen gümüşler, sanayiden siğil tedavisine kadar pek çok alanda kullanılmaktadırlar.
Gümüşün Özellikleri Nelerdir?
Gümüş nerede kullanılır, sorusuna cevap verilebilmesi için öncelikli olarak gümüşün özelliklerinin incelenmesi gerekmektedir. Gümüşün göstermiş olduğu fiziksel ve kimyasal özellikler, kullanımı hakkında bilgiler vermektedir. Gümüşün özellikleri arasında en çok dikkat çekenlerinden biri dövülebilir olması ve ısıyı çok iyi iletmesi yer almaktadır. Gümüş, dövülebilir olması nedeni ile şekle sokulabilmekte ve pek çok alanda kullanılabilmektedir. Elektriği geçirmesi özelliği sayesinde ise elektrik, sanayi gibi pek çok alanda kullanımı gerçekleşmektedir.
Gümüşün özellikleri arasında ışığı çok iyi yansıtması, korozyona karşı dayanıklı yapıda olması, bazı organik maddelere ve asitlere karşı dayanıklı olması, kükürt ile kolayca birleşebilmesi, hidrojen sülfür ile reaksiyona girmesi yer almaktadır. Gümüşün bu özellikleri ile birlikte kullanım alanlarının da giderek arttığı görülmektedir. Aynı zamanda gümüşün özellikleri arasında gümüş oksidin, ısıya maruz kalması halinde tamamen gümüşe dönüşebilmesi de yer almaktadır.
Gümüş Nerelerden Çıkarılmaktadır?
Gümüş nereden çıkarılır sorusuna cevap olarak, ülkemizin gümüş madenleri bakımından oldukça zengin olduğu ve bu bağlamda pek çok bölgeden gümüş çıkarılmasının sağlandığı verilebilmektedir. Türkiye’de bulunan başlıca gümüş çıkarılan yerler arasında; Amasya, Balıkesir, Antalya, Bursa ve Giresun gelmektedir. Gümüş, Türkiye’de çıkarılan en önemli madenler arasında yer almakta olup bu bölgeler dışında İzmir, Niğde ve Elazığ’da da çıkarıldığı bilinmektedir. Bu anlamda gümüşün Türkiye’de tek bir bölge üzerinde çıkarılmadığı, ülke geneline yayıldığı gözlemlenmektedir.
Gümüşün bu bölgelerden çıkarılması konunda, gümüş nasıl çıkarılır şeklinde soruların ortaya çıktığı görülmektedir. Bu sorulara cevap olarak ise, gümüşün saf halden çok bazı elementler ile birleşik halde bulunduğu ve gümüş ayrıştırma yöntemleri kullanılarak bu elementlerin içerisinden elde edildiği verilmektedir.
Gümüş Alaşımları ve Bileşikleri Nelerdir?
Gümüşün alaşımlarının; işlene bilirlikleri, iletkenlikleri gibi pek çok özellik üzerinde birbirlerinden farklı olabildikleri bilinmektedir. Gümüşün saf hali, elektrik ve ısıyı çok iyi iletmekte ve kolay kolay paslanmamaktadır. Fakat saf gümüş, çok yumuşak bir yapıda olduğundan mekanik kuvvetlere karşı düşük direnç göstermektedir. Aynı zamanda saf gümüş, atmosferde parlaklığını kolaylıkla kaybedebilmektedir. Bu sebeple saf gümüşün daha sert özelliklere sahip metaller ile alaşım yapılarak kullanıldığı bilinmektedir.
Gümüş, çinko ve kadmiyum ile aşalım yaptırılarak parlaklığını daha uzun sürede kaybetmesi sağlanmaktadır. Gümüşün daha çok diğer metaller ile alaşım yapılarak kullanılması arasında fiziki özelliklerinin daha dayanıklı olmasının yanı sıra pahalı bir metal olması da bulunmaktadır.
Gümüş bileşikleri, gümüşün kullanım alanlarına göre sınıflandırılmaktadır. Gümüş nitrat bileşiğinin daha çok fotoğrafçılık, mürekkep, saç boyası, gümüş kaplamacılığı gibi alanlarda kullanıldığı bilinmektedir. Gümüş sanayi kullanım alanları içerisinde ise daha çok gümüş sülfür ya da gümüş siyanür kullanımına rastlanmaktadır. Gümüş halojenürler, ışığa karşı çok hassas yapıda olmaları sebebi ile fotoğrafçılık endüstrisinde önemli bir yer elde etmektelerdir.
Gümüşün bir başka bileşiği olan gümüş oksit, çoğu duruma karşı dayanıklı olmaması ile bilinmektedir. Gümüş oksit, 300 derecenin üzerinde ısıtıldığı taktirde tamamen gümüşe dönüşebilmektedir. Aynı zamanda gümüş bileşenlerinden olan gümüş sülfür, doğada argentit olarak bulunması ile bilinmektedir.
Gümüşün Kullanım Alanları Nelerdir?
Gümüşün kullanım alanları günümüzde pek çok sektörde yer tutmaktadır. Gümüşün elde ettiği yerlerden bazıları ise şu şekilde sıralanmaktadır;
- Gümüş; fotoğrafçılıkta, elektronik parçaların üretilmesinde, bozuk para imalatında, dişçilikte, su saflaştırma endüstrisinde kullanılmaktadır.
- Gümüşün ayna sırlarının yapımı sırasında ve pil yapımı aşamasında da kullanıldığı bilinmektedir.
- Gümüş ile yapılan takılar, günümüzde pek çok çeşitte üretilmekte olup gümüşün bu sektörde de kendine yer bulduğu görülmektedir.
- Gümüşten sağlık alanında da sıklıkla yararlanılmaktadır. Gümüşün sağlıkta kullanılan adına, kolloidal gümüş ismi verilmektedir. Gümüş bu kullanım alanı ile birlikte antiseptik yapı kazandığı ve bazı proteinler ile birleşik halde bulunabildiği bilinmektedir.
- Tıp alanında gümüşün mikrop öldürücü etkisinden yararlanıldığı bilinmektedir. Bu sayede bandajları, enfeksiyon ilaçları gibi pek çok malzemede gümüş içerikli kimyasallardan yararlanılmaktadır.
- Gümüş iyonları, insanlar üzerinde kemik güçlendirici ve radyasyon koruyucu etkiye sahiptir. Bu sebeple bazı ilaçların yapımında ve radyasyon yayan cihazlardan korunma yöntemlerinde gümüşe başvurulmaktadır.
- Gümüşün bakteri, siğil ve mantar oluşumunu önlediği bilinmektedir. Bu sebeple, bu sorunların ortaya çıktığı durumlarda kullanılan ilaçlarda gümüş içeriğinin bulunduğu bilinmektedir.
Gümüşün bu alanlar dışında da pek çok üretim dalında kullanımının gerçekleştiği bilinmektedir. Bu alanlara örnek olarak uzay sistemleri üretimi ve yanık tedavisinde kullanımı verilebilmektedir. Bu anlamda gümüş nerede kullanılır sorusuna cevap olarak, gümüşün fiziksel ve kimyasal özelliklerine bağlı olarak pek çok alanın sıralanabildiği görülmektedir.
