Dinamometre; en geniş tanımı itibariyle kuvvet ölçer araç demektir. Dinamometre, ölçüm yaparak kuvvetin büyüklüğünü ölçüm yapan kişiye vermektedir. Motor gücü, beygir gücü gibi kuvvetleri ölçmek için sıkça kullanılmaktadır. Dinamometre birimi; Newton (N) ile gösterilmektedir. Bununla birlikte pek çok dinamometre çeşidi bulunmaktadır.
Dinamometre Nedir?
Dinamometre ölçüm aracıdır. Herhangi bir cismi kuvvet olarak ölçmek için kullanılmaktadır. Döner parçası bulunmaktadır. Bu döner parçaya uygulanan kuvvet ve hızın çarpımı gücü ortaya koymaktadır. Döner halkaların burulmasına göre kuvvet ölçmektedir. Ayrıca kuvvetle beraber ağırlığı da ölçmektedir. Dinamometre neyi ölçer sorusunun cevabı da buradadır.
Dinamometreler ağırlık ve kuvvet ölçmektedir. Dinamometreler özelliklerine göre ölçüm yapmaktadır. Maksimum ölçüm yapacağı kuvvet üzerinde yazmaktadır. Bu kuvvetin ağırlığından fazla ölçüm yapmak dinamometreni bozulmasına sebep olmaktadır. Çünkü yayın esneme miktarı bozulmaktadır. Ölçüm yaparken bu konuya dikkat etmek gerekmektedir
Dinamometre Nasıl Yapılır?
Dinamometre nasıl yapılır sorusu merak konusu olmaya devam etmektedir. Dinamometrelerin çeşitlerine göre yapımı değişmektedir. Dinamometreler için dinamometre basit makine midir sorusu sıklıkla sorulmaktadır. Dinamometreler basit makinelerdir. Pek çok çeşidi bulunmaktadır. Fakat hepsi yayın esnekliğinden meydana gelen basit ölçüm araçlarıdır.
Dinamometre bölümleri, İki tane borunun iç içe geçmesi ve iç kısma yay konulmasıyla yapılmaktadır. İç tarafta kalan borunun eşit miktarlara bölünmesi ve sayılandırılması da ağırlık ölçümü yapılmaktadır.
Dinamometre Nasıl Çalışır?
Dinamometreler herhangi bir cisme güç uygulandığı zaman yaylarındaki gerileme veya biçimsel değişmeler ile ölçülmektedir. Değişmeler sonucunda da şiddet belirlenmektedir. Motor gücü ölçülen dinamometrelerde burma kuvveti ile açısal hız çarpılarak sonuç elde edilmektedir. Newton ile ölçülenlerde ise birimler 1 Newton = 1/9,81 kilogram olarak belirlenmiştir. Bu bilgiler doğrultusunda dinamometreler çalışmakta ve ölçüm yapmaktadır.
Evde Basit Dinamometre Yapımı
Basit dinamometre yapımı ise yaparak yaşayarak öğrenme yöntemini kullanan okullarda sıkça yaptırılmaktadır. Yapılandırmacı eğitim modeliyle birlikte öğrencilere dinamometre alıştırmaları ödev olarak verilmeye başlanmıştır. Bu durumda da öğrenciler, basit dinamometre nasıl yapılır konusunu merak etmektedir.
Evde veya okulda basit dinamometre yapımının farklı yöntemleri bulunmaktadır. Bunlar arasında en fazla kullanılan ve en kolay olan yöntem için öncelikle belirli malzemelere ihtiyaç duyulmaktadır. Malzemelerin belirli aşamalarla birleştirilmesi sonucunda dinamometre yapılmaktadır. Evde yapacağınız dinamometre ile, fen bilgisi dersinden yüksek not almanız ve sınıf arkadaşlarınıza hava atmanız mümkündür.
Dinamometre basit yapımı için kullanılacak malzemeler ve miktarları şöyle sıralanabilir;
- 3 adet ataç,
- 1 adet enjektör,
- 1 tane paket lastiği,
- 20 ila 30 cm aralığında en az 5 mm kalınlığında bakır tel,
- Pense
- Küçük çivi
Kullanılan aletlerin çocuklara zarar vermemesi açısından mutlaka yetişkin birinin gözetimi altında yapmaları gerekmektedir. Aksi takdirde pense ve çivi gibi aletler çocuklara zarar verebilmektedir. Dikkatli olunması gerekmektedir. Bu malzemeler elde edildikten sonra yapım işlemine başlanmaktadır. Dinamometre yapımı için şu aşamaları izlemek gerekmektedir;
- Öncelikle enjektörün içini açmak gerekmektedir. Eğer alınan enjektör iğneli ise iğnesini kaldırmak gerekmektedir. Çocukların ve hayvanların ulaşamayacağı yerlerde saklamak önemlidir. Daha sonra enjektörün lastiğinin pense ile çıkarılması gerekmektedir. Eğer 15 yaşından küçük çocuklar bu işlemi yapacaksa mutlaka yetişkin birinden yardım istemelidir.
- Yetişkin birinin yardımıyla enjektörün çıkarılan lastiğinin yerine çivi ile delik açılması gerekmektedir. Bu deliğin paket lastiğin geçebileceği büyüklükte ve oranda olması gerekmektedir.
- Aynı deliğin enjektörün arkasına da açılması gerekmektedir. Arka tarafa açılan deliğe çengel asılacaktır.
- Paket lastiği bakır tel yardımıyla delikten geçirmek gerekmektedir.
- Geçirilen lastiğin delikten çıkmaması için ataçtan bir parça ile deliğe sıkıştırılması gerekmektedir. Ataçtan koparılan bir parçanın deliği kapsayacak şekilde sıkıştırılması lastiğin çıkmasını engellemektedir.
- Daha sonra lastiğin geri kalanını arkadaki diğer delikten geçirmek gerekmektedir.
- Enjektörün iğnesinin konulan yerden alınarak kapağı kapalı olacak şekilde çıkarılan yere tekrardan takılması gerekmektedir.
- Taktıktan sonra iğnenin kapağı çıkarılmalıdır. Pense yardımıyla iğnenin ucu kıvrılarak çengel şekline getirilmelidir. Bu işlemi de çocukların yapması önerilmemektedir. Yetişkin birinin yardımıyla yapmaları önerilmektedir.
- Daha sonra ataçlardan bir tane alınıp çengel şekline getirilip alt kısımdaki deliğe takılması gerekmektedir.
- Bu işlemler sonucunda dinamometre hazır hale gelmektedir. Üstteki çengelden tutup aşağıdaki çengele ölçüm yapılacak ağırlık konulduğu yayın gerilme miktarı ile dinamometre ağırlık hesaplama yapılmaktadır.
Dinamometre Özellikleri
Dinamometre özellikleri açısından merak edilmektedir. Dinanometre özelliklerini merak eden insanlar pek çok soruyu sormaktadır. Bu sorulardan bir tanesi dinamometre basınç ölçer mi sorusudur. Dinamometre ağırlık ve kuvveti basınç yardımıyla ölçmektedir. Buradan da dinamometre ağırlık ölçer mi sorusunun cevabı alınmaktadır.
Bir diğer merak konusu olan soru ise dinamometre basit harmonik hareket yapar mı sorusudur. Yaylar, harmonik denilen hareketi yapmaktadır. Dinamometrelere de uygun koşullar sağlandığı takdirde harmonik hareket yapabilmektelerdir. Bunlar dışında dinamometre özellikleri şöyle sıralanabilir;
- Dinamometrelerin çeşitlerine göre ölçeceği miktarlar değişmektedir. Her dinamometrenin üzerinde maksimum ölçeceği değer yazmaktadır. Bu değerin üstündeki ölçümler dinamometreye zarar vermektedir.
- Dinamometre bölme sayısı açısından 2 adet bölmenin iç içe geçirilmesiyle oluşmaktadır.
- Ölçüm miktarından fazla kuvvet uygulanan dinamometreler bozulmaktadır de doğru ölçüm yapamamaktadır.
- Hassas dinamometreler az kuvvet ölçen dinamometre olarak geçmektedir. Bu tür kuvvetölçerlerde ince yay bulunmaktadır.
- Kalın yay bulunan dinamometreler fazla kuvvetleri ölçmek için uygundur.
Dinanometre Kullanım Alanı
Dinanometre kullanım alanları açısından çeşitlilik göstermektedir. Kuvvet ve ağırlık ölçebilmektedir. Kullanım alanları da kuvvet ve ağırlık ölçülebilen alanlara göre çeşitlenmektedir. Bu alanlar şöyle sıralanabilmektedir;
- Dinamometre; gerilim testlerinde,
- Sıkıştırma testlerinde,
- Anahtarlama testlerinde,
- Kırık çekme testlerinde,
- Etkili itme ve çekme testlerinde,
- Konektör ekleme ve çekme testlerinde,
- Ağırlık ölçümü yapmak için kullanılmaktadır.
Bu bakımdan dinanometre kullanım alanları olarak oldukça geniş alanlara sahiptir.
Dinamometre Çeşitleri
Dinamometre bilgileri insanlar arasında yaygınlaştıkça çeşitleri de aynı oranda gelişim göstermiştir. Sonuç olarak da pek çok dinamometre çeşidi üretilmiştir. Bu dinamometre çeşitleri kullanım alanlarına göre de farklılık göstermektedir. Dinamometre ne demek sorusunun da cevabı olarak her çeşit dinamometre ağırlık ve kuvvet ölçüm aracı olarak kullanılmaktadır. Dinamometre çeşitleri şöyle sıralanmaktadır;
- Akselerasyon Dinamometresi: Akselerasyon dinamometresi bin devir noktasında ölçüm yapmaktadır. Bu dinamometrelerin hesaplamaları için bilgisayar yazılımları kullanılmaktadır. Ölçülen motorun kuvveti hakkında çok kapsamlı bilgileri sunmaktadır.
- Kondansatörlü Dinamometre: Kondansatörlü dinamometreler üst düzey duyarlılığa sahip olan dinamometrelerdir. Uygulan kuvveti kondansatöre dönüştürerek yazmaktadır.
- Motor Dinamometre: Motor dinamometrelerin kullanım alanı daha çok fabrika veya sanayiler olmaktadır. Bu dinamometre ile ölçüm yapabilmek için öncelikle motorun sökülmesi gerekmektedir. Motor dinamometre ile başka formüllerde eklenerek hesap yapılmaktadır. Tek başına hesaplama aracı olarak kullanılamamaktadır. Motorun volan çıkışı motor dinamometresine bağlanarak ölçüm yapılmaktadır.
- Yol Dinamometresi: Yol dinamometresinin kullanım alanı; otomobil servisleri ve ölçüm merkezleridir. Yol dinamometresi sayesinde motorun gücü ve tekerleklerin gücü tespit edilmektedir. Yol dinamometresini kullanabilmek için öncelikle aracın iki tekerleğini dinamometrenin silindirleri arasına sabitlemek gerekmektedir. Daha sonra araç, tam gaz haline getirilmelidir. Böylece ölçüm yapılabilmektedir.
- Yük Dinamometresi: Beygir gücünün tespit edilmesi için bu dinamometre kullanılmaktadır. Kullanımı yaygındır ve çabuk sonuç elde edilebilmektedir. Araçların yük altında bulunduğu süreçte frendeki yük okuyucu sayesinde çalışmaktadır.
